Ketojenik diyet nedir?

Ketojenik diyet (KD), uzun süredir antiepileptik etkilerle bilinen ve epilepsiyi tedavi etmek için terapötik olarak kullanılan, yüksek oranda yağ içeren, yeterli proteinli ve düşük karbonhidratlı bir diyettir. Karbonhidratların yetersiz kullanılabilirliği ile vücut enerji sağlamak için karbonhidrat yerine yağları yakar. Karaciğer yağları yağ asitlerine dönüştürür ve birincil enerji kaynağı olarak glikozun yerini alan keton cisimleri (KB) üretir. (1)

Ketojenik diyet faydaları nelerdir?

KD’nin kardiyak iskemik hastalıklar üzerinde yararlı etkileri vardır, nörolojik hastalıklarda olumlu sonuçlar göstermiştir,solunum yetmezliği olan hastalarda oksijenasyonu artırır, diyabetiklerde glisemik kontrolü geliştirir, önemli kilo kaybı ile ilişkilidir ve polikistik over sendromu üzerinde faydalı bir etkiye sahiptir. (2)

Yapılan araştırmalarda; ketojenik beslenmenin sağlık açısından birçok faydası olduğu bulunmuştur.Bu hastalıklar arasında,

» Kanser: ketojenik diyet yoluyla karbonhidrat kısıtlamasıi ile diyet modülasyonunun, kanser hücrelerini seçici bir şekilde öldürmek için önemli bir terapötik strateji ve kanser tedavisi için kanserin nüks (tekrar) riskini azaltıcı tedavi olarak önerilmiştir.

• Alzheimer hastalığı:Klinik araştırmacılar, yüksek glisemik gıdaların diyet alımının azaltılmasının serebral amiloid birikimini önleyebileceğini ve Alzhemier riskini azaltabileceğini varsaymaktadır.
• Epilepsi: Antiepileptik ilaçların bilişsel yan etkileri yaygındır ve tolere edilebilirliği, uyumu ve tedavinin uzun süreli tutulmasını olumsuz yönde etkileyebilir. Ketojenik diyet , biliş veya davranış üzerinde olumsuz bir etkisi olmayan refrakter epilepsisi olan bu çocuklar için etkili ve iyi tolere edilen bir tedavidir .
• Parkinson hastalığı:Yapılan bir çalışmada, ketojenik beslenmenin Parkinson hastalığının belirtilerini iyileştirdiği görülmüştür.
• Polikistik Over Sendromu:Ketojenik beslenme polikistik over sendrom üzerinde önemli role sahip olan insülin seviyelerini azaltmaya yardımcı olabildiği görülmüştür. Yapılan çalışmalar sonucunda, düşük karbonhidratlı, ketojenik bir diyete bağlılığın, vücut ağırlığında, yüzde serbest testosteron, LH / FSH oranı, açlık serum insülini ve altı aylık bir süre boyunca PKOS tanısı konan kadınlarda semptomlarda iyileşmeye yol açtığını göstermiştir. Beden kitle indekslerinin azalmasına bağlı olarak androjen hormonu seviyelerinde azalmalar ve buna bağlı olarak menstrual döngülerinde düzelmeler görülmektedir(3).
• Beyin hasarı: Hayvan üzerinde yapılan çalışmalarda ise, ketojenik beslenmenin beyin sarsıntısından sonra beyin hasarını azaltabildiği ve toparlanmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir.
• Şişmanlık: Düşük bir karbonhidrat ketojenik diyet dönemi, açlığın kontrol edilmesine yardımcı olabilir ve yağ oksidatif metabolizmasını geliştirebilir ve bu nedenle vücut ağırlığını azaltabilir.  Hastanın böbrek fonksiyonuna ve ketojenik diyetten aşamalı ve iyi kontrol edilmesi gereken normal bir diyete geçiş aşamasına dikkat edilmelidir  Ketojenik diyetin süresi en az 2 – 3 hafta (fizyolojik ketozu indüklemek için) ile aylar arasında (6-12 ay) maksimum (genel bir önlem ilkesini takiben) arasında değişebilir. Doğru anlaşılan ketojenik diyet, doktorun elinde obeziteyi tedavi etmek için yararlı bir araç olabilir(4).

Ketojenik diyet zararları nedir?

Yan etkiler hafif, orta ve şiddetli veya kısa süreli ve uzun dönem olarak sınıflandırılabilir.

Yaygın yan etkiler hafiftir ve baş ağrısı, kabızlık, ishal, uykusuzluk ve sırt ağrısı içerir. KD cinsinden MCT’lerin üst düzey karın krampları, ishal ve kusma raporları ile gastrointestinal rahatsızlık verebilir.

6 aylık bir süre içinde trigliseritlerin artmasına neden olabilir.

Hipoproteinemi de yaygın olarak gözlenir; bu da ilişkili protein alımının azalmasına bağlı olabilir.

Şiddetli etkiler, redoks dengesizliğini arttırarak komplikasyonlara yol açabilecek yüksek keton seviyeleri ile ilişkilidir ve bu nedenle diyabetik hastalarda morbidite ve mortalite riski ile ilişkilidir

» Kabızlık ketojenik diyetlerde çok fazla görülen yan etkilerden biridir. Bunun sebebi diyet posasından fakir olmasıdır.
» Su ve elektrolit dengesinde bozulmalara sebep olmaktadır.
» Kalsiyum atımı hızlanarak kemik yoğunluğu azalıp osteoporoza neden olabilir.
» Hücre yıkımının artması ve böbreklerden ürik asit atımını azalması sonucunda hiperürisemi ve guta benzer belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
» Sıvı alımının azaltılması, idrar Ph’sının azalmasıyla birlikte ürik asit taşlarının oluşmasına sebebiyet verebilir.

Ketojenik Diyet Nasıl Uygulanır?

KD planlaması, karbonhidrat alımını <20 g / güne düşürmek, yağ / yağ alımını arttırmak ve bireyin kalori ihtiyacını korumak için besin takviyeleri dahil etmek için diyet talimatları gerektirir. Belirli bir birey için sağlanacak toplam kalori miktarı antropometrik ölçümlere, önceki diyet alımına ve fiziksel aktiviteye dayanır.

KD, uzun zincirli trigliseritleri (LCT) veya orta zincirli trigliseritleri (MCT) kullanma esnekliğini içerir. Omega-3 takviyesinin kendi olumlu etkileri vardır.Her öğünde düşük karbonhidratlı meyve ve sebzelerle yağ bakımından zengin diyet reçete edilir.

Karbonhidrat içermeyen veya minimal karbonhidrat içeren multivitaminler ve multimineral preparatlar beslenme eksikliklerini önlemek için uygulanmalıdır. KD ile önemli ölçüde gerekli olan besinler D vitamini, selenyum, magnezyum, çinko ve fosforlu kalsiyumdur

Diyetin doğru bir şekilde yönetildiğinden emin olmak için idrar ketonlarının izlenmesi gereklidir. KD’deki hastaların genellikle her 3 ayda bir serum glikoz, albümin, toplam protein, toplam kolesterol, trigliserit ve serum kreatininlerini izlemeleri önerilir.

Ketojenik diyet ile ilgili yapılan çalışmalar çok uzun süreli çalışmalar değildirler. Beslenme kılavuzunda yer almamaktadır. Zayıflamak amacıyla mutlaka bir uzmandan yardım almayı ihmal etmeyin. Uzmanınızın kan tahlil sonuçlarınızı değerlendirmesi sonucunda gösterdiği yoldan ilerlemeye çalışın. Kısa süreli hedefler yerine uzun süreli kalıcı hedeflere odaklanmanın başarı getirdiği unutulmamalıdır.

 

Kaynakça

1.Prabhakar A, Quach A, Zhang H, Terrera M, Jackemeyer D, Xian X, et al. Acetone as biomarker for ketosis buildup capability – A study in healthy individuals under combined high fat and starvation diets. Nutr J. 2015;14:41.

2.Thammongkol S¹, Vears DF, Bicknell-Royle J, Nation J, Draffin K, Stewart KG, Scheffer IE, Mackay MT. Efficacy of the ketogenic diet: which epilepsies respond? Epilepsia. 2012 Mar;53(3):e55-9. doi: 10.1111/j.1528-1167.2011.03394.x. Epub 2012 Feb 6.

3.Mavropoulos JC, Yancy WS, Hepburn J, Westman EC. The effects of a low-carbohydrate, ketogenic diet on the polycystic ovary syndrome: A pilot study. Nutr Metab (Lond) 2005;2:35.

Thammongkol S, Vears DF, Bicknell-Royle J, Nation J, Draffin K, Stewart KG, et al. Efficacy of the ketogenic diet: which epilepsies respond? Epilepsia 2012; 53: 55-9.

Lee M. The use of ketogenic diet in special situations: Expanding use in intractable epilepsy and other neurologic disorders. Korean J Pediatr. 2012;55:316–21.

4.Castaldo G, Palmieri V, Galdo G, Castaldo L, Molettieri P, Vitale A, et al. Aggressive nutritional strategy in morbid obesity in clinical practice: Safety, feasibility, and effects on metabolic and haemodynamic risk factors. Obes Res Clin Pract. 2016;10:169–77.

. Paoli A., Cenci L., Grimaldi K.A. Effect of ketogenic mediterranean diet with phytoextracts and low carbohydrates/high-protein meals on weight, cardiovascular risk factors, body composition and diet compliance in Italian council employees. Nutr. J. 2011;10 doi: 10.1186/1475-2891-10-112.

Paoli A., Bianco A., Grimaldi K.A., Lodi A., Bosco G. Long term successful weight loss with a combination biphasic ketogenic mediterranean diet and mediterranean diet maintenance protocol. Nutrients. 2013;5:5205–5217. doi: 10.3390/nu5125205